W obu krajach po śmierci Stalina zaczęły się pojawiać tendencje odwilżowe. Silnym impulsem był XX zjazd sowieckiej partii komunistycznej i demaskatorski referat Chruszczowa. Przy ogromnym oporze miejscowych stalinistów i niechętnej postawie Moskwy przewagę zaczęli zdobywać ówcześni reformatorzy. Po wyborze Gomułki na I sekretarza KC PZPR na Węgrzech zapanował entuzjazm. – Polska dała nam przykład – słychać było w Budapeszcie pod pomnikiem Bema.

Wypadki na Węgrzech zaczęły przybierać coraz bardziej radykalny i gwałtowny, a z czasem krwawy charakter. Padali zabici i ranni. Nowy premier Nagy ogłosił neutralność Węgier i restytucję systemu wielopartyjnego. Na Węgry ponownie wkroczyły sowieckie wojska i dokonały brutalnej pacyfikacji. Do władzy doszedł popierany przez Sowietów Janosz Kadar. Przyszedł czas zemsty i grzebania nadziei.
Gomułce i liderom polskiego Października udało się zapanować nad emocjami. Nie doszło do rozlewu krwi. Choć Rosjanie nie dokonali otwartej interwencji, to idee Października i społeczny entuzjazm oraz nadzieje na zmiany z czasem rozpłynęły się w szarzyźnie realnego socjalizmu.

Kolejna Jesień Ludów przyszła nad Wisłę i Dunaj w 1989 roku. Rozbudzone podczas polskiego Sierpnia ’80 nadzieje – choć stłumione stanem wojennym w grudniu 1981 – rozlały się wówczas po znacznej części sowieckiej dominacji. Tym razem skutecznie. Polska i Węgry znalazły się znowu w rodzinie wolnych państw i narodów.


Inicjatywy Instytutu Pamięci Narodowej:

Otwarcie wystawy „Rozstrzelane Miasta. Poznań – Budapeszt 1956" – Budapeszt, 20 października 2011 r.
Uroczysty pokaz filmu dokumentalnego „Zbrodnia bez kary” – Warszawa, 20 października 2011 r.
Polsko-węgierskie sympozjum „Polska i Węgry. Ciężkie dziedzictwo komunizmu. Czym dla nas był tamten system?” – Warszawa, 21 października 2011 r.
Panel dyskusyjny „Jesień Narodów 1956” oraz promocja książki „My głodujemy – my chcemy chleba” – Poznań, 27 października 2011 r.

Wystawy:
Budapeszt ’56 - wystawa internetowa
Rozstrzelane Miasta. Poznań – Budapeszt 1956

Zapraszamy do lektury artykułów z Biuletynu IPN nr 10/2006 (pdf)
Łukasz Kamiński – Jesień Narodów ’56
Norbert Wójtowicz – Solidarność polsko-węgierska ’56. W relacjach prasy
Wojciech Frazik – Polski pan od historii
Paweł Ceranka – Klub Petőfiego

Zapraszamy także na portal poświęcony poznańskiemu czerwcowi '56 www.czerwiec56.ipn.gov.pl
Poznański Czerwiec, jako pierwszy bunt robotników w PRL, był wydarzeniem o randze ogólnopolskiej, pierwszym z tzw. „polskich miesięcy”. Portal, przygotowany przez poznański oddział IPN we współpracy z centralą w Warszawie, zawiera mnóstwo ciekawych materiałów dokumentujących wydarzenia Czerwca. Najlepiej zacząć od obejrzenia filmu na stronie głównej, który stanowi tzw. historię w pigułce – bogaty materiał zdjęciowy w skrócie prezentuje, co działo się w Poznaniu w 1956 roku. Portal zawiera również unikatowe materiały dźwiękowe: słuchowiska, audycje z Radia Wolna Europa oraz Radia Merkury. Nie zabrakło szczegółowych informacji na temat ofiar Poznańskiego Czerwca oraz represji wobec zbuntowanego miasta. W fotogalerii obejrzeć można dokumentację zdjęciową tamtych wydarzeń, a w czytelni sprawdzić bibliografię opisującą rok 1956 oraz zapoznać się z publikacjami umieszczonymi w formacie PDF. Unikatowe fotografie Jana Kołodziejskiego dokumentują walkę o pamięć Czerwca: budowę pomnika i manifestacje w okresie stanu wojennego.

Portal dostępny jest również w języku angielskim www.june56.ipn.gov.pl i węgierskim
www.poznan1956.ipn.gov.pl
www.poznan1956.ipn.gov.pl